Różnorodne programy doskonalenia zawodowego nauczycieli i lektorów języków obcych, oferowane przez niemiecki system edukacyjny, rzadko uwzględniają specyficzne potrzeby i zainteresowania nauczycieli języka polskiego.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom środowiska, Federalny Związek Nauczycieli Języka Polskiego opracował program doskonalenia zawodowego, który składa się z 6 modułów:  W ramach poszczególnych modułów oferowane są ośmiogodzinne seminaria lub warsztaty (ok. 10-ciu rocznie w różnych landach) poświęcone różnorodnym zagadnieniom.

METODYKA NAUCZANIA – AKTUALNE PODEJŚCIA (MODUŁ I)
Seminaria/warsztaty:

Efektywne i komunikacyjne nauczanie języka polskiego
Zajęcia poświęcone są następującym zagadnieniom:

• efektywne nauczanie języka polskiego w oparciu o podejście komunikacyjne,
• tworzenie programu kursu językowego i projektowanie pojedynczych lekcji,
• rozwijanie poszczególnych sprawności językowych,
• nauczanie języka polskiego tylko po polsku,
• motywacja w nauczaniu,
• najczęstsze błędy dydaktyczne.

Dydaktyka nauczania języka polskiego dla celów zawodowych
Na seminarium poruszane są m.in. takie problemy:

• podstawy teoretyczne nauczania języków dla celów zawodowych,
• ESOKJ a nauczanie języka dla celów zawodowych,
• konstruowanie programów, plan kursu intensywnego i ekstensywnego, dobór materiałów
  dydaktycznych,
• podręczniki i materiały wykorzystywane na kursach „języka zawodowego”,
• wyzwania dydaktyczne dla nauczycieli i uczniów.

Dydaktyka języka polskiego jako kolejnego obcego
W programie m.in:

• „trudne” i „łatwe” aspekty polszczyzny,
• polszczyzna a inne języki (pokrewieństwo indoeuropejskie i słowiańskie),
• wpływy z innych języków, w szczególności zapożyczenia leksykalne,
• internacjonalizmy: ich rozpoznawalność oraz ewentualne błędy w rozumieniu i użyciu,
• dydaktyka wielojęzyczności, specyfika uczenia się i nauczania języków tercjarnych,
• interkomprehensja – teoria i jej implementacja w materiałach do nauczania języków,
• język polski jako kolejny język obcy – transfer negatywny i pozytywny ze znanych języków,
• nauczanie podsystemów j. polskiego ukierunkowane na transfer pozytywny,
• sprawności językowe: uniwersalne techniki pracy i ich wykorzystanie w nauczaniu jpjo,
• część warsztatowa: projektowanie ćwiczeń/zadań w oparciu o zasady dydaktyki wielojęzyczności.

Psychologia w nauczaniu języka – procesy poznawcze, emocje, motywacja
Program warsztatów obejmuje następujące zagadnienia:

• psychologia poznawcza: pamięć, uwaga, rodzaje wiedzy (podstawowe wiadomości oraz praktyczne zastosowania w pracy nauczyciela),
• psychologia nabywania języka,
• wykorzystanie elementów psychologii emocji i motywacji w planowaniu procesu nauczania
• indywidualizacja nauczania oraz uczenia się – strategie i narzędzia.

SYSTEMY I PODSYSTEMY JĘZYKA (MODUŁ II)
Seminaria/warsztaty:

Nauczanie gramatyki języka polskiego w podejściu komunikacyjnym
Podczas zajęć omawiane są następujące punkty:

• państwowe egzaminy certyfikatowe z JPJO – analiza wymagań egzaminacyjnych i opisu kompetencji językowych w części „Poprawność gramatyczna”,
• nauczanie gramatyki na różnych poziomach znajomości języka zgodnie z ESOKJ,
• efektywne nauczanie gramatyki w podejściu komunikacyjnym z uwzględnieniem różnych typów uczących się,
• realizacja programów gramatycznych, zawartych w podręcznikach do nauki j. polskiego.

Gramatyka języka polskiego z perspektywy ucznia
Celem zajęć jest przedstawienie opisu systemu gramatycznego z perspektywy ucznia.
Przykładowe tematy, które omawia się na warsztatach to:

• odmiana czasownika jako centralny temat w polskiej gramatyce,
• czas teraźniejszy, czas przyszły i tryb rozkazujący: dwa schematy („bałwanek” i „klaun”),
• czas przeszły: trzy schematy i kilka wyjątków („kreska”, „nóżka”, „rączka”),
• funkcja i tworzenie form aspektowych,
• aspekt a modyfikacja znaczenia przez prefiksy werbalne,
• czasowniki ruchu w języku polskim i niemieckim jako przykład podejścia kontrastywnego w glottodydaktyce,
• funkcje przypadków w polszczyźnie,
• dystrybucja koncówek deklinacyjnych w połączeniu ze strukturą frazy,
• podstawy fonologii dla glottodydaktyków,
• nauczanie stopniowania przymiotników jako przykład wzmacniania autonomii ucznia,
• materiały glottodydaktyczne: wykorzystywanie elementów typowych, internacjonalizmów oraz struktur o dużej frekwencji,
• dostosowanie metod pracy do różnych grup uczniów.

Polska fonologia w nauczaniu języka
Program seminarium przewiduje nastęujące tematy:

• podstawy polskiej fonetyki i fonologii,
• alternacje morfofonologiczne w systemie polskiej gramatyki,
• polski system fonologiczny na tle innych języków świata – podejście procesualne,
• percepcja fonologiczna i wymowa osób wychowanych w środowisku polsko- i
  niemieckojęzycznym,
• propozycje i przykłady konkretnych ćwiczeń.

SPRAWNOŚCI I ICH NAUCZANIE (MODUŁ III)
Seminaria/warsztaty:

Jak uczyć sprawności językowych na poziomie podstawowym – praca metodą bezpośrednią
Na zajęciach poruszone zostaną m.in. następujące problemy:

• nauczanie elementów języka – gradacja; nauka komunikacji,
• rezygnacja z komentarzy gramatycznych na podstawowym poziomie nauczania – rozwiązania praktyczne,
• typy ćwiczeń rozwijających poszczególne sprawności językowe,
• wprowadzanie zagadnień gramatycznych w ujęciu bezpośrednim – metoda Klubu Dialogu
• intensywny trening fonetyczny – innowacyjny element nauczania na poziomie podstawowym,
• poprawianie błędów i testowanie.

Rozwijanie sprawności mówienia w JPJO: treści, techniki i ewaluacja
W programie m.in.:

• międzykulturowe aspekty rozwijania sprawności mówienia,
• sprawność mówienia na zajęciach z języka polskiego jako obcego uwzględniających założenia dydaktyki wielojęzyczności,
• cele i narzędzia oceny wypowiedzi ustnej,
• ocena wypowiedzi ustnych na wybranych poziomach zaawansowania językowego,
• rozwiązania dydaktyczne w podręcznikach i innych materiałach do nauki JPJO.

OPRACOWYWANIE MATERIAŁÓW DYDAKTYCZNYCH (MODUŁ IV)
Seminaria/warsztaty:

Dydaktyzacja materiałów autentycznych w nauczaniu języka polskiego jako obcego
Program zajęć obejmuje następujące zagadnienia:

• rodzaje tekstów i materiałów dydaktycznych,
• typy ćwiczeń związanych z tekstami i materiałami autentycznymi,
• wybór tekstów i materiałów na różnych poziomach zaawansowania,
• treści tekstów w kontekście polityki językowej Rady Europy,
• teksty i materiały autentyczne w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego,
• wykorzystywanie tekstów i materiałów autentycznych w nauczaniu JPJO
• materiały autentyczne w nauczaniu osób wychowanych w środowisku dwujęzycznym.

Polska literatura współczesna w nauczaniu języka polskiego jako obcego
Na część teoretyczną warsztatów składają się następujące tematy:

• funkcje tekstów literackich w dydaktyce języka polskiego jako obcego,
• rozwijanie kompetencji komunikacyjnych i interkulturowych za pomocą elementów literatury,
• dobór tekstów pod kątem językowym, kulturoznawczym i tematycznym, elementy kultury i literatury w polskiej wersji ESOKJ i konkretne propozycje programowe.

Część praktyczna to:

• metody pracy z tekstem literackim i typy ćwiczeń, kształcące poszczególne sprawności,
• prezentacja opracowanych dydaktycznie tekstów literackich przez prowadzącego warsztaty,
• opracowanie przez uczestników wybranych tekstów na różne poziomy zaawansowania i prezentacja wyników pracy grupowej na plenum.

KONTROLA I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA (MODUŁ V)
Seminaria/warsztaty:

Sprawdzanie, testowanie i ocenianie w nauczaniu języka polskiego
Wśród omawianych zagadnień znajdują się m.in.:
– charakterystyka testów (rodzaje testów, cechy dobrego testu)
– tworzenie testów i egzaminów,
– polskie państwowe egzaminy certyfikatowe (PL-B1, PL-B2, PL-C2),
– analiza standardów wymagań i przykładowych zadań egzaminacyjnych,
– porównanie z niemieckimi systemami egzaminacyjnymi (np. z UniCert),
– określanie poziomu znajomości języka u osób polskiego pochodzenia.

NOWE MEDIA W NAUCZANIU JĘZYKA  POLSKIEGO (MODUŁ VI)
Seminaria/warsztaty:

Techniki teleinformatyczne w nauczaniu języka polskiego
Omawiane są m.in.:

• podstawy internetu,
• wyszukiwanie zasobów tekstowych i multimedialnych w internecie,
• zasoby telewizji polskiej i polskojęzycznych rozgłośni radiowych w internecie,
• dostęp do bibliotek cyfrowych,
• zdalne nauczanie języka – oprogramowanie i sprzęt do przesyłania głosu i obrazu.

Dydaktyka nauczania zdalnego dla nauczycieli języka polskiego
Na seminarium omawiane są następujące punkty:

• czym jest distance-learning oraz e-learning,
• technologia i narzędzia,
• programy edukacyjne do nauczania języka polskiego,
• zasoby sieci,
• jak zaprojektować zdalny kurs i kontrolować postępy uczniów?